ماهواره‌ای که عصبانیت غرب را برانگیخت

روز چهارشنبه سوم اردیبهشت ۹۹ در اوج انتشار ویروس کرونا در جهان و درحالی‌که طی دو ماه گذشته، سپاه پاسداران همه همت سازمانی خود را بکار گرفته بود تا از انتشار بیشتر این ویروس منحوس در کشور عزیزمان جلوگیری کند، بدون آنکه کوچک‌ترین خبری از شلیک موشک یا ارسال ماهواره به فضا پیش از آن منتشرشده باشد، به‌یک‌باره خبری بر خروجی همه خبرگزاری‌های داخلی و خارجی جهان مبنی بر ارسال نخستین ماهواره نظامی ایران «نور»، به‌وسیله «ماهواره‌بر» سه مرحله‌ای «قاصد» توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فضا پرتاب شد و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار گرفت. آنچه موجب خشنودی ملت ایران از ارسال این ماهواره به فضا و عصبانیت کشور‌های غربی به‌ویژه آمریکا شده، این است که این ماهواره در شرایط حساسی به فضا ارسال گردیده است. اگرچه بعد از پرتاب ماهواره نور، جنبه‌های فنی و فناورانه آن بیشتر موردتوجه قرار گرفت، اما این ماهواره ابعاد دیگری نیز دارد که فراتر از مسائل نظامی و فناوری است و بیش از ارسال و قرار گرفتن ماهواره به فضا، برای غربی‌ها پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره یادشده آن‌هم با موشک و لانچر متحرکی بود که برای اولین باراتفاق افتاده بود. این اقدام سپاه، پیام‌های سیاسی متعددی را به جهان مخابره کرد که می‌تواند حاکی از شروع دوران جدید پس از کرونا باشد. ارسال ماهواره نظامی به فضا به‌طور علنی و رسمی، تحول جدید و مهمی در تلاش‌های پیوسته ایران برای دستیابی به فناوری‌های فضایی به شمار می‌رود. این امر در اظهارات سردار پاسدار سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تجلی یافت. آنجا که ایشان در اتاق عملیات پرتاب ماهواره نور با خرسندی گفت: «سپاه، فضایی شد. ما در این لحظه در فضا قرار گرفتیم و از این لحظه به بعد، از آسمان به زمین نگاه می‌کنیم.» پیش‌ازاین، کشور‌های غربی و در رأس آن‌ها آمریکا، همواره ایران را به استفاده پوششی از برنامه فضایی برای توسعه قابلیت‌های موشکی متهم می‌کردند. اتهامی که البته قویاً از سوی ایران رد می‌شد؛ اما اکنون، ایران به‌طور رسمی اعلام می‌کند که این بار ماهواره نظامی به فضا پرتاب کرده است. امری که از تغییر قابل‌توجه استراتژی ایران در مواجهه با غرب حکایت دارد؛ لذا بارزترین مشخصه ماهواره نور، نظامی بودن آن است که حاکی از تغییر چشمگیر رویکرد ایران در یک‌زمان حساس است.

ماهواره‌بر «قاصد» مهم‌تر از ارسال ماهواره «نور»
آنچه مسلّم است اینکه هر برنامه فضایی شامل دو بخش عمده است، یک بخش مربوط به فناوری ساخت ماهواره است و بخش دیگر، به فناوری ساخت «ماهواره‌بر» مربوط می‌شود. غربی‌ها هرچند با حضور ایران در فضا مشکل داشته و هیچ‌گاه نخواسته‌اند این حضور را به رسمیت بشناسند، اما انتقاد اول آن‌ها بیشتر حول بخش دوم یعنی توانمندی ایران در حوزه ساخت ماهواره‌بر متمرکز بوده است. آن‌ها همواره ادعا کرده و می‌کنند که فناوری ساخت ماهواره‌بر مشابه فناوری ساخت موشک‌های قاره‌پیماست. به همین دلیل، ایران را متهم می‌کنند که در پوشش برنامه فضایی، ایران قصد دارد برنامه موشک‌های قاره‌پیما را توسعه دهد. ایران درگذشته نسبت به این اتهام بسیار حساس بود و بر جنبه غیرنظامی بودن برنامه فضایی خود تأکید می‌کرد؛ اما حالا با پرتاب ماهواره نور، این امر کاملاً تغییر کرده است. به‌نحوی‌که ایران ضمن اعلام رسمی پرتاب ماهواره نظامی، صریحاً به فناوری موشکی به‌کاررفته در آن، مباهات می‌کند. از همین روست که برخی رسانه‌ها، ارسال ماهواره نور را «انقلاب دوم موشکی» خوانده‌اند.

ماهواره «نور» و واکنش رسانه‌های خارجی
خبرگزاری آسوشیتدپرس نخستین رسانه‌ای بود که این خبر را گزارش داد و نوشت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با این «پرتاب غافلگیرانه» ازآنچه کارشناسان آن را برنامه فضایی محرمانه می‌دانند، رونمایی کرده است. این خبرگزاری آمریکایی نوشت: پرتاب چنین ماهواره‌ای موجب ایجاد نگرانی میان کارشناسانی می‌شود که می‌پرسند آیا این فناوری می‌تواند به ایران برای ساخت موشک‌های بالستیک بین‌قاره‌ای کمک کند یا خیر. آسوشیتدپرس همچنین در تحلیل خود بر این رویداد مهم مدعی شد که پرتاب این ماهواره تمایل ایران برای پذیرفتن مخاطرات جدید را نشان می‌دهد و به‌نوعی ایران اسلامی را مورد تهدید قرارداد. یک تحلیلگر آمریکایی مستقر در کانادا به این رسانه گفت: «این اقدام، زنگ خطر‌های زیادی را به صدا درمی‌آورد. حالا که شما کارزار فشار حداکثری را دارید، ایران چیز‌های زیادی برای از دست دادن ندارد. روزنامه انگلیسی دیلی‌تلگراف، شبکه خبری ای‌بی‌سی نیوز، پایگاه «یو‌اس‌نیوز»، روزنامه نیویورک‌تایمز، روزنامه واشنگتن‌پست، روزنامه لس‌آنجلس‌تایمز و بسیاری از دیگر رسانه‌های بین‌المللی نیز خبر ارسال ماهواره توسط سپاه را با تحلیل‌های تهدیدکننده و البته به‌عنوان اتفاقی تعجب‌برانگیز و غافلگیرانه ذکر کرده و اخبار آن را پوشش دادند.
یورونیوز به نقل از «مایکل هوروویتز»، کارشناس مسائل بین‌المللی نوشت: پرتاب این ماهواره پیام آشکاری ارسال می‌کند و بخشی از تلاش‌های تهران برای اعمال فشار بر واشنگتن و اروپا بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام است. روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست با تیتر «نبرد برای فضا» این خبر را پوشش داد و نوشت: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این خبر را بعد از دستیابی ایران به موشک‌های ضدکشتی با برد ۷۰۰ کیلومتر اعلام کرده است. خبرگزاری فرانسه پرتاب این ماهواره‌بر را «عملیاتی غافلگیرانه» خوانده و نوشت واشنگتن قبلاً گفته از برنامه ماهواره‌ای ایران نگران است. خبرگزاری دویچه‌وله آلمان در بخشی از گزارش خود از ایران به‌عنوان یک «قدرت خاورمیانه‌ای» یاد کرده و درعین‌حال، در لابه‌لای گزارش خود نسبت به این اقدام سپاه نیز هشدار داد و نوشت این کشور بعد از خروج آمریکا از برجام گفته که به محدودیت‌های عملیاتی مشخص‌شده در این توافق پایبند خواهد بود.

ایران ابرقدرت منطقه و اعراب ناتوان از تولید چفیه
روزنامه رأی‌الیوم نوشت: پرتاب موفق ماهواره، دستاورد تاریخی است که به مجموعه دستاورد‌های انقلاب اسلامی ایران اضافه می‌شود و موفقیت راهبردی در راستای تلاش‌های ایران برای توسعه برنامه فضایی است. اینکه سپاه پاسداران اعلام کرد کارکرد این ماهواره، رصد و تحت‌نظر قرار دادن است، بدین معناست که ایران قصد دارد به ترامپ و نتانیاهو پیامی مخابره کند، مبنی بر اینکه باید پیش از اینکه هرگونه ماجراجویی نظامی احمقانه‌ای علیه ایران انجام دهند، یک تریلیون بار فکر کنند و بیشتر منتظر بمانند. این روزنامه در گزارش خود آورد که دیگر هیچ شکی وجود ندارد که ایران یک ابرقدرت منطقه‌ای است و همان‌گونه که «ماهاتیر محمد» نخست‌وزیر پیشین مالزی پیش‌بینی کرده بود «ایران به این سمت حرکت می‌کند که به یکی از قطب‌های جهان پساکرونا بدل شود؛ اما کسانی که در عربستان و برخی از شیخ‌نشین‌های خلیج (فارس) به خاطر ترامپ و نتانیاهو با ایران دشمنی می‌کنند، همین ننگ برایشان کافی است که حتی نمی‌توانند چفیه و عقال خودشان را تولید کنند.»

در این میان، شاید سناتور‌های آمریکایی ازجمله افرادی بودند که بیشترین واکنش را از خود نشان دادند. سناتور «کریس مورفی» در واکنش به پرتاب نخستین ماهواره نظامی ایران گفت: سیاست‌های ترامپ موجب قوی‌تر شدن ایران و ضعیف‌تر شدن آمریکا شده است. مورفی در صفحه توئیتری خود نوشت: «امروز ما متوجه شدیم که ایران اولین ماهواره نظامی خود را پرتاب کرده و این ثابت می‌کند که سیاست ترامپ فقط موجب تقویت ایران شده است. تقریباً امروز ایران از هر نظر در خاورمیانه قوی‌تر و آمریکا نسبت به چهار سال پیش ضعیف‌تر شده است.»